ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΕΙΝΑΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

1. 1. Το ΠΑΣΟΚ είναι Σοσιαλιστικό κόμμα

Το ΠΑΣΟΚ είναι ένα σοσιαλιστικό κίνημα που έχει ως τελικό, προγραμματικό στόχο την επικράτηση των αρχών και ιδεών του σοσιαλισμού στην Ελληνική κοινωνία. Ως σοσιαλιστικό κόμμα που δραστηριοποιείται στα πλαίσια ενός καπιταλιστικού συστήματος προωθεί «ρήξεις» και επιχειρεί « ελέγχους» σε όλα τα επίπεδα της οικονομίας, της κοινωνίας, του πολιτισμού.Η διαρκής μεταβολή των οικονομικών, τεχνολογικών, δημογραφικών, κοινωνικών συνθηκών επιβάλλουν στο ΠΑΣΟΚ και το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό κόμμα συνεχή προσαρμογή της τακτικής τους και την επεξεργασία πειστικών απαντήσεων στους εργαζομένους και τους λαούς της Ευρώπης. Το πλαίσιο των απαντήσεων στις μεγάλες προκλήσεις δεν μπορεί παρά να καθορίζεται από τις σοσιαλιστικές αρχές της αλληλεγγύης, της ισότητας, της ελευθερίας και της ευημερίας. Σε αυτή τη βάση καλούμαστε να σχεδιάσουμε το νέο κοινωνικό κράτος που απαιτεί η εποχή μας.

2. Το Κοινωνικό Κράτος δεν ταυτίζεται με τον Σοσιαλισμό.

Το κοινωνικό κράτος και η κοινωνική πολιτική αποτέλεσαν ιστορικά επιτεύγματα των αναπτυγμένων βιομηχανικών κοινωνιών και της κοινωνικής αντιπαράθεσης. Ο αρχικός στόχος της αντιμετώπισης των κοινωνικών κινδύνων όπως π.χ. αρρώστια, αναπηρία, γηρατειά ανεργία μετατράπηκε βαθμιαία σε μια συνολική πολιτική αναπαραγωγής της μισθωτής εργασίας αλλά και του κεφαλαίου και μάλιστα σε διευρυμένη βάση. Ο καπιταλισμός του 20ού αιώνα είναι αδιανόητος χωρίς τον καθοριστικό ρόλο του κοινωνικού κράτους. Το τελευταίο εξασφάλισε κοινωνική ειρήνη, συναίνεση και τη νομιμοποίηση του συστήματος.Παράλληλα βρήκαν έκφραση παλαιές αρχές του σοσιαλιστικού κινήματος όπως η κοινωνική αλληλεγγύη που επανενώνοντας το άτομο με την ομάδα, την κοινωνία, αναιρούσε την ατομοκεντρική αρχή των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Ετσι στα πλαίσια του Κοινωνικού Κράτους και του Κράτους-Δικαίου -μιάς άλλης κατάκτησης του 20ου αιώνα- βρήκε πρόσφορο έδαφος η αναγέννηση των ιδεών της ισότητας, ελευθερίας και ευημερίας.Ωστόσο, κοινωνικό κράτος και κοινωνική πολιτική δεν άλλαξαν τη φύση του καπιταλισμού. Ο τελευταίος μεταβάλλει μόνο την ιστορική μορφή που εμφανίζεται κάθε φορά.Η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής συνεχίζει να εμποδίζει την πλήρη υλοποίηση των στόχων της ισότητας, της ελευθερίας και της ευημερίας όλων των πολιτών με βάση τις ανάγκες τους.

3. Η Κοινωνική πολιτική δεν είναι προνόμιο των Σοσιαλιστών

Τα σοσιαλιστικά, εργατικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα πρωτοστάτησαν στην οικοδόμηση και την διαμόρφωση του κλασσικού κοινωνικού κράτους.Παράλληλα όμως και συντηρητικά κόμματα, όπως π.χ. στην Γερμανία ανέλαβαν σημαντικές πρωτοβουλίες και προώθησαν προοδευτικά συστήματα κοινωνικής πολιτικής. Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει τέλος ότι ο μοντέρνο κοινωνικό κράτος δεν έχει τις ρίζες του μόνο στην εργατική τάξη και το συνδικαλιστικό κίνημα. Εξίσου σπουδαία ήταν η παρέμβαση και επιρροή των μεσαίων στρωμάτων της κοινωνίας. Επομένως το Κοινωνικό Κράτος δεν αποτελεί μονοπώλιο ενός κόμματος ή μιας κοινωνικής τάξης.Σε αυτά τα πλαίσια οι σοσιαλιστές δεν μπορούν να θεωρούν το κοινωνικό κράτος και μάλιστα στην κλασσική μορφή του όπως το γνωρίσαμε έως σήμερα, προγραμματικό στόχο και τελική επιδίωξή τους. Η ταύτιση με τον Σοσιαλισμό που επιχειρείται από την πλέον συντηρητική μερίδα των σοσιαλιστών είναι ανιστόρητη και πολιτικά ανεφάρμοστη. Εξιδανικεύει το ατελές και μονιμοποιεί το παροδικό.Αδυνατεί να εξηγήσει την λειτουργία του καπιταλισμού και να αναλύσει την ουσία του Σοσιαλισμού. Ωστόσο στην Κοινωνική Πολιτική συνυπάρχουν δύο στοιχεία τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι σοσιαλιστές ως επιβεβαίωση της ιδεολογίας τους και ενδιάμεσους προγραμματικούς στόχους: Είναι η Κοινωνική αλληλεγγύη και η αναδιανομή του κοινωνικού προϊόντος.

4. Η Κοινωνική πολιτική ως Αλληλεγγύη.

Η σημασία και ο ρόλος του κοινωνικού κράτους δεν μειώνεται από αυτές τις παρατηρήσεις.Αντίθετα, η υπογράμμιση της ιστορικότητάς του καθώς και των ευρύτατων κοινωνικών συμφερόντων που το γέννησαν, συμβάλουν στην κατανόηση και αξιολόγηση του φαινομένου.Συμβάλλουν στη διαπίστωση ότι η αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης στον καπιταλισμό μπορεί να επιτευχθεί. Μεταβάλλει όμως μορφή και βαθμό έντασης ανάλογα τις συνθήκες και τους όρους αναπαραγωγής του κεφαλαίου.Όπως στην εποχή του κευνσιανού συμβιβασμού έτσι και στην εποχή της διεθνοποιημένης οικονομίας, πολιτική των σοσιαλιστικών κομμάτων, εφόσον δεν μπορούν να αλλάξουν τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, παραμένει ο έλεγχος των ακραίων μορφών τους.Εάν κατά την προηγούμενη περίοδο, η αλληλεγγύη εκφραζόταν ως επιταγή ενσωμάτωσης στον εθνικό κύκλο αναπαραγωγής του κεφαλαίου, σήμερα παίρνει την μορφή απόκρουσης του αποκλεισμού που γεννά το διεθνοποιημένο χρηματιστικό κεφάλαιο.Η νέα αλληλεγγύη πρέπει να συμπεριλαμβάνει τους αποκλεισμένους από την εργασία πολίτες, τα αποκλεισμένα από την ανάπτυξη έθνη, τις αποκλεισμένες από την κοινωνία ομάδες (εθνικές, θρησκευτικές, αρρώστους φορείς κ.λ.π.) τις αποκλεισμένες από την πρόοδο περιοχές.

5. Η Κοινωνική πολιτική ως Αναδιανομή.

Το βασικό μέσο για την επίτευξη της αλληλεγγύης και των κοινωνικοπολιτικών στόχων ήταν και πρέπει να παραμείνει η αναδιανομή του κοινωνικού προϊόντος. Εθελοντικές υπηρεσίες, αυτοβοήθεια, κοινοτική οργάνωση κ.α. δεν μπορούν να υποκαταστήσουν παρά μόνο οριακά, τις κεντρικές επιλογές μιας οργανωμένης κοινωνίας πολιτών που θα αποφασίζει ελεύθερα για τη χρησιμοποίηση ενός σημαντικού μέρους του εθνικού εισοδήματος. Τα κριτήρια αυτής της αναδιανομής ωστόσο μεταβάλλονται καθώς μεταβάλλονται οι ανάγκες, οι προτεραιότητες της κοινωνικής προστασίας και οι οικονομικές διαθεσιμότητες.Η Αναδιανεμητική διαδικασία έχει ανάγκη από έναν κεντρικό δημοσιονομικό μηχανισμό συλλογής πόρων. Για διεθνείς ολοκληρώσεις όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, τούτο παραμένει ακόμη ζητούμενο. Για τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις συζητώνται προτάσεις όπως ο φόρος πάνω στις διεθνείς συναλλαγές του Τοϋμπιν. Για τις εθνικές οικονομίες προβάλλουν ως επιτακτική ανάγκη μεταρρυθμίσεις των φορολογικών συστημάτων.Η κοινωνική ρύθμιση και τα κοινωνικά δικαιώματα αποτέλεσαν ένα δεύτερο μέσο άσκησης κοινωνικής πολιτικής - καθώς τα εθνικά σύνορα καταργούνται, αμφισβητούνται βασικές κοινωνικές ρυθμίσεις της αγοράς εργασίας, της κοινωνικής προστασίας, ασφάλισης και πρόνοιας.Η ανα-ρύθμιση του εργατικού και κοινωνικού δικαίου προβάλλει ως αναπόφευκτη ανάγκη.Η προσαρμογή στις νέες ευέλικτες μορφές εργασίας και παραγωγής γεννά νέες μορφές σχέσεων μεταξύ των παραγωγικών υποκειμένων που δεν έχουν ακόμη αποτυπωθεί νομικά.

6. Το ΠΑΣΟΚ δημιουργός του Κοινωνικού Κράτους στην Ελλάδα.

Το Κοινωνικό Κράτος στην Ελλάδα είναι δημιούργημα του ΠΑΣΟΚ και είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτό. Με μια ιστορική καθυστέρηση που μετρά δεκαετίες διαμορφώθηκε και εφαρμόστηκε και στην Ελλάδα ολοκληρωμένη κοινωνική πολιτική.Η δεκαετία του 80’, είναι μια κερδισμένη δεκαετία για την χώρα μας, καθώς είναι η δεκαετία του Κοινωνικού Εκσυγχρονισμού. Το ΠΑΣΟΚ συγκρότησε νέους κοινωνικούς θεσμούς και βελτίωσε ουσιαστικά την κοινωνική προστασία. Οι κοινωνικές δαπάνες αυτό το διάστημα προσέγγισαν τις δαπάνες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έτσι καλύφθηκε η διαφορά στην καθυστέρηση που υπήρχε σε ζητήματα κοινωνικής προστασίας.Η κοινωνική σύγκληση με την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν έργο του κόμματός μας.Οι ελλείψεις και αδυναμίες που παρατηρήθηκαν στην διαδικασία εφαρμογής ή χρηματοδότησης των νέων κοινωνικών θεσμών δεν ακυρώνουν την μεγάλη αυτή προσφορά.Στις νέες συνθήκες του 21ου αιώνα και της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας το ΠΑΣΟΚ καλείται να συνεχίσει αυτό το έργο. Η Οικονομική, Νομισματική και κοινωνική σύγκλιση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες παραμένει αμετάθετος στόχος. Για να διατηρήσουμε ωστόσο το Κοινωνικό Κράτος πρέπει να το αλλάξουμε. Και τούτο διότι έχει μεταβληθεί το περιβάλλον και οι όροι που επηρεάζουν την άσκηση κοινωνικής πολιτικής.

7. Όροι συγκρότησης του κλασσικού Κράτους-Πρόνοιας.

Το κλασσικό κράτος - Πρόνοιας όπως διαμορφώθηκε μεταπολεμικά βασίστηκε σε έξι πυλώνες που ταυτόχρονα συγκροτούσαν το πλαίσιο τροφοδότησης και ανάπτυξής του:α) Την εθνική αγορά. Η προστασία της εργασίας ήταν ουσιαστικά προστασία της εθνικής εργασίας. Μισθοί αλλά και κοινωνικές παροχές διαμορφώνονταν με βάση την εθνική οικονομία και στα πλαίσια εθνικών μακροοικονομικών πολιτικών, που καθόριζαν αποκλειστικά οι εθνικές Κυβερνήσεις.β) Την μαζική παραγωγή και το φορντικό μοντέλο εργασίας.Ο τύπος αυτός της παραγωγής ενιαιοποιούσε τις κοινωνικές ανάγκες και τους κοινωνικούς κινδύνους ενώ διευκόλυνε την συλλογική τους αντιμετώπιση. Οι συγκεκριμένοι θεσμοί κοινωνικής προστασίας που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά προϋπέθεταν τον «συλλογικό», «τυποποιημένο», «διαχρονικό» εργάτη με τις ίδιες ανάγκες και δικαιώματα.γ) Την πλήρη απασχόληση: Ως αίτημα συνδιαμόρφωνε το προφίλ του Κράτους-Πρόνοιας επιτελώντας ταυτόχρονα νομιμοποιητική λειτουργία. Ως οικονομική επίδοση παράλληλα, συνέβαλλε αποφασιστικά στην χρηματοδότηση της κοινωνικής πολιτικής.δ) Το ισχυρό συνδικαλιστικό κίνημα: Μαζί με το παρεμβατικό κράτος αποτέλεσε τον πλέον ισχυρό παράγοντα γέννησης, ισχυροποίησης και σταθεροποίησης του κοινωνικού κράτους.ε) Την ευνοϊκή δημογραφική πυραμίδα: Το μικρό μέσο προσδόκιμο όριο ζωής σε συνδυασμό με το υψηλό ποσοστό γεννήσεων επέτρεπαν την συσσώρευση πόρων στα ασφαλιστικά ταμεία για την άνετη χρηματοδότηση της κοινωνικής προστασίας.ζ) Την οικογένεια: Οι θεσμοί της κοινωνικής προστασίας (οικογενειακή πολιτική, συντάξεις, επιδόματα, στεγαστική πολιτική κ.λ.π.) σχεδιάστηκαν για την πυρηνική οικογένεια δηλ. πατέρας, μητέρα, παιδιά. Η άθροιση του εισοδήματος των δύο εργαζομένων γονέων μείωνε το βάρος που αναλάμβανε η κοινωνία.

8. Οι νέες προκλήσεις

Αυτές οι προϋποθέσεις σήμερα δεν υπάρχουν ή βρίσκονται σε διαδικασία εξαφάνισής τους. Το νέο, μεταφορντικό μοντέλο εργασίας επιβάλλει την ευελιξία στην παραγωγή. Απορρίπτει την τυποποίηση, την μαζική παραγωγή, διαφοροποιεί τις ανάγκες.Οι υπηρεσίες ως κλάδος και η αυτοαπασχόληση ως δραστηριότητα αντικαθιστούν ραγδαία την βιομηχανική παραγωγή και τον μισθωτό εργαζόμενο. Ο νέος τύπος εργαζόμενου έχει διαφορετικές κοινωνικές ανάγκες, υφίσταται διαφορετικούς κινδύνους, απαιτεί νέες μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης που αποκλείουν τον αποκλεισμό και τον στιγματισμό. Η παγκοσμιοποιημένη αγορά δεν μπορεί να εγγυηθεί τον μισθό του ενώ η δημογραφική γήρανση και η ανεργία κατατρώγουν τις εισφορές του στην κοινωνική ασφάλιση και θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την κάποτε σίγουρα σύνταξή του. Τέλος με τη αύξηση του αριθμού των διαζυγίων και των μονογονικών οικογενειών, τίθεται το θέμα της «εξατομίκευσης» των κοινωνικών δικαιωμάτων που απαιτεί πρόσθετους πόρους καθώς ως βάση διαμόρφωσης οικογενειακής πολιτικής λαμβάνεται πλέον το ατομικό εισόδημα του γονέα.Οι νέες προκλήσεις αντιπροσωπεύουν οικονομικές, κοινωνικές, δημογραφικές κ.α. εξελίξεις που έχουν αντικειμενικό χαρακτήρα. Δεν εκφράζουν στο σύνολό τους την στρατηγική μιας τάξης, ενός κράτους, μιας παράταξης.Γι’ αυτό και δεν αρκεί η βούληση ενός κόμματος μιας ομάδας ανθρώπων για να αναστραφούν.Είναι μη αναστρέψιμες εξελίξεις που πρέπει να ληφθούν υπόψη στη χάραξη της στρατηγικής των σοσιαλιστικών κομμάτων.

9. Οι απαντήσεις: Ο νεοφιλελευθερισμός, η κλασσική σοσιαλδημοκρατία.

Ένα μεγάλο μέρος της Αριστεράς κοιτάζει προς τα πίσω και αρνείται αυτές τις αλλαγές. Ταυτίζοντας το σοσιαλιστικό πρόγραμμα με το κοινωνικό κράτος του 20ου αιώνα επιχειρεί να «προστατεύσει» την σοσιαλιστική προοπτική. Επιζητεί να διατηρήσει τον κλασσικό παρεμβατικό ρόλο του κράτους κεϋνσιανής έμπνευσης στην οικονομία και την κοινωνική προστασία. Θεωρεί την κοινωνική πολιτική ως το βασικό μέσο για τον κοινωνικό εξισωτισμό και το κοινωνικό κράτος ως την αποκορύφωση της κοινωνικής αλληλεγγύης. Ο έντονος και ασφυκτικός κρατισμός στην οικονομία παραμένει ως αίτημα και σκοπός αυτής της αντίληψης.
Στην αντίπερα όχθη, αναπτύσσεται το νεοφιλελεύθερο σχέδιο που εκπροσωπεί τα συμφέροντα του διεθνοποιημένου χρηματιστικού κεφαλαίου. Ο νεοφιλελευθερισμός επιδιώκει την ελεύθερη λειτουργία των αγορών, τη συρρίκνωση του κράτους και των κρατικών δραστηριοτήτων, την κοινωνική απορρύθμιση και την εμπορευματοποίηση της κοινωνικής προστασίας.Θεωρεί ότι η αποχώρηση του κράτους από την οικονομία πρέπει να συνοδεύεται από την εξασθένιση και αποδυνάμωση του κοινωνικού κράτους. Οι κοινωνικές ανάγκες των πολιτών μπορούν να καλύπτονται μέσα από την συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας.Η βοήθεια και η πρόνοια του κράτους για την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής πρέπει να είναι η ελάχιστη δυνατή, ενώ η αντιμετώπιση των κοινωνικών κινδύνων πρέπει να παραχωρηθεί στην αγορά και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις.

10. Ο τρίτος δρόμος

Η σύγχρονη και δημιουργική Αριστερά ξεκινά από τις συντελούμενες αλλαγές προκειμένου να προωθήσει τους ενδιάμμεσους στόχους της. Το βασικό ερώτημα που καλείται να απαντήσει είναι πως μπορεί να επιτευχθεί η οικονομική και ταυτόχρονα κοινωνική ανάπτυξη. Μήπως αυτές οι δύο έννοιες αλληλοαναιρούνται όπως υποστηρίζουν πολλοί, αντιπαραθέτοντας το αγγλοσαξονικό στο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο; Πως συνδέεται η υψηλή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας με την δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης; Πώς συνδέονται περισσότερες επενδύσεις, περισσότερος πλούτος με μεγαλύτερη κοινωνική προστασία;Το νέο κοινωνικό κράτος, όπως προτείνεται από τους σοσιαλιστές πρέπει να εξασφαλίζει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και την κοινωνική προστασία. Η πρώτη, μέσα σε μια διεθνοποιημένη οικονομία, επιτυγχάνεται με την προσαρμογή και τον εκσυχρονισμό της αγοράς εργασίας. Την κατάργηση όλων των κρατικών ρυθμίσεων που επιβαρύνουν την δράση και την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Μια τέτοια πολιτική έχει ωστόσο υψηλό κοινωνικό κόστος, αυξάνει την κοινωνική αστάθεια, τις ανισότητες και οδηγεί τους εργαζόμενους στην περιθωριοποίηση. Η διατήρηση της κοινωνικής σταθερότητας δεν μπορεί επομένως να εξασφαλισθεί παρά με την παρεμβολή ενός κατεξοχήν σταθεροποιητικού παράγοντα που μπορεί να είναι μόνο το κράτος. Η ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης και προστασίας δεν μπορεί παρά να επιτείνει την αστάθεια και να απειλεί την κοινωνική συνοχή.Όσο μεγαλύτερη είναι η επιθυμούμενη ευελιξία και κινητικότητα στην οικονομία, τόσο μεγαλύτερη πρέπει να είναι η σταθερότητα και η ασφάλεια στις κοινωνικές σχέσεις.Είναι σαφές ότι αυτή η προσέγγιση είναι πολιτική και διαφέρει από εκείνες τις αντιλήψεις, νεοφιλελεύθερης απόχρωσης, που βλέπουν την κοινωνική προστασία αποκλειστικά από την οπτική και την τεχνική της χρηματοδότησης. Είναι βέβαιο ότι εάν επιλέξουμε αυτή την τελευταία οπτική ως αφετηρία της ανάλυσής μας τότε αναπόφευκτα οδηγούμαστε στις λύσεις της αγοράς και της ιδιωτικοποίησης της κοινωνικής προστασίας. Είναι πράγματι η «φθηνότερη» για το κοινωνικό σύνολο!Εάν ωστόσο αντιλαμβανόμαστε το νέο κοινωνικό κράτος ως μια διαλεκτική ενότητα μεταξύ Οικονομίας και Κοινωνίας, μεταξύ οικονομικής αποτελεσματικότητας και κοινωνικής σταθερότητας, τότε ο τρίτος ενδιάμεσος δρόμος εκφράζει αυθεντικά την νέα σοσιαλιστική στρατηγική στις συνθήκες του 21ου αιώνα.

ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

11. Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ως δημιουργός ανάπτυξης και θέσεων εργασίας.

Στην νέα διεθνοποιημένη οικονομία βασικό κύτταρο οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας γίνεται η επιχείρηση. Η εθνική οικονομία παύει να παίζει αυτό τον ρόλο που με επιτυχία έπαιξε τις τελευταίες δεκαετίες. Στις διεθνείς συναλλαγές τα διεθνή στάνταρντς και η διεθνής ανταγωνιστικότητα ανακηρύσσονται τελικό κριτήριο της οικονομικής επιτυχίας. Εθνικές προστατευτικές πολιτικές οιασδήποτε μορφής δεν δημιουργούν πλέον ούτε πλούτο, ούτε θέσεις εργασίας. Αυτή η πραγματικότητα πρέπει να αναγνωρισθεί από τους σοσιαλιστές και να αποτελέσει αφετηρία των αναλύσεων και της πολιτικής τους για το νέο κοινωνικό κράτος. Η νοσταλγία του εθνικού κράτους δεν είναι μόνο αναχρονισμός και μυωπία αλλά δημιουργεί και σύγχυση όσον αφορά τους στόχους και τα μέσα της νέας κοινωνικής πολιτικής.Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να αναλάβει σημαντικές ιδεολογικές και θεωρητικές προσπάθειες ώστε να αποδεσμευθεί η σκέψη των σοσιαλιστών από κρατικό - κεντρικά μοντέλα για την κοινωνική πολιτική (αλλά και τον σοσιαλισμό) που αντλούν από το πρόσφατο παρελθόν ενός περιχαρακωμένου εθνικού κοινωνικού κράτους. Η νέα κοινωνική αλληλεγγύη και η νέα αναδιανομή πρέπει να σχεδιαστούν με βάση την ανταγωνιστική επιχείρηση. Σε αυτή τη βάση πρέπει να προσδιοριστούν και οι ευθύνες των επιχειρήσεων για την κοινωνική συνοχή.

2. 12. Το νέο «ανταγωνιστικό» κράτος

Βασική αποστολή του νέου κοινωνικού κράτους πρέπει να είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και των επιχειρήσεων. Το κράτος πρέπει να βοηθήσει θετικά τις επιχειρήσεις στον εξορθολογισμό την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας. Η αύξηση της απασχόλησης απαιτεί συνεχή εκπαίδευση και μετεκπαίδευση των εργαζομένων. Η δια βίου κατάρτιση αναδεικνύεται στην κατεξοχήν διαδικασία οικονομικής μεγέθυνσης και καταπολέμησης της ανεργίας.Αλλά και η ίδια η κοινωνική προστασία των ανέργων, αποκλεισμένων συμβάλλει στην εμπέδωση της ευελιξίας στην οικονομία και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της σύγχρονης οικονομικής ανάπτυξης. Έτσι, η δημιουργία και συντήρηση των κοινωνικών υποδομών μετατρέπει την νέα κοινωνική πολιτική στον κυριότερο παραγωγικό συντελεστή.

13. Η Εκπαίδευση ως κύριος παράγοντας Οικονομικής Ανάπτυξης.

Στην Ελλάδα το νέο ανταγωνιστικό κράτος πρέπει να επενδύσει στην Εκπαίδευση. Η Εκπαίδευση αποτελεί πρωταρχικό στόχο όλων των κυβερνήσεων στην μάχη της Οικονομικής Ανάπτυξης.Η συνεχής επαγγελματική εκπαίδευση, μετεκπαίδευση και συνεχιζόμενη κατάρτιση είναι αναγκαία παρα ποτέ καθώς τα επόμενα χρόνια το 80% της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται θα είναι ξεπερασμένη. Ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να ενισχυθεί με ακόμα πιο ενεργητικούς ρυθμούς. Ο δημόσιος και δωρεάν χαρακτήρας της εκπαίδευσης αποτελεί τον καλλίτερο μηχανισμό επαγγελματικής επανένταξης και ανάπτυξης της οικονομίας.Υπάρχει ανάγκη για την επεξεργασία ενός μακροχρόνιου προγράμματος που θα συνδέει την εκπαίδευση όλων των μορφών με τον επαγγελματικό προσανατολισμό και τις διαμορφούμενες ανάγκες στην αγορά εργασίας.

14. Προσαρμογή και ευελιξία της αγοράς εργασίας.

Σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον όπου δεν ισχύουν πλέον παραδοσιακά εργαλεία όπως π.χ. συναλλαγματικές πολιτικές κ.α. η ευθύνη για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μετατοπίζεται στην επενδύσεις και στην εισοδηματική πολιτική. Και εάν το πρώτο εναπόκειται κυρίως στους ίδιους τους επιχειρηματίες, το δεύτερο είναι θέμα του κράτους. Η ανα-ρύθμιση της αγοράς εργασίας προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη του ανταγωνισμού με χώρες που διαθέτουν φθηνότερο κόστος εργασίας. Οποιαδήποτε καθυστέρηση προσαρμογής θα κοστίσει εκροή επενδύσεων και θέσεις εργασίας. Δεν αρκούν ξόρκια και αφορισμοί για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η δήθεν «αριστερή» κριτική της παγκοσμιοποίησης τονίζει την παρέμβαση της πολιτικής βούλησης για την απόρριψη τέτοιων προσαρμογών. Αυτή ωστόσο δεν αρκεί να αντιμετωπίσει «τη σιδερένια πειθαρχία που επιβάλλεται ο νόμος του ανταγωνισμού στην καπιταλιστική κοινωνία» όπως τόνιζε ο Κ. Μαρξ.

15. Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα.

Εκτιμώ ότι στην Ελλάδα στον ιδιωτικό τομέα υπάρχει ήδη προσαρμογή των εργασιακών σχέσεων (μερική απασχόληση, νομοθεσία για ωράριο, εποπτική λειτουργία επιθεωρήσεων εργασίας, εργασία αλλοδαπών κλπ).Ένας εκτεταμένος τομέας που καλύπτει τις νέες μορφές εργασίας (φασόν, τηλεεργασία, σύμβαση έργου κλπ.). είναι σχεδόν αρρύθμιστος, και ως εκ τούτου πεδίο άγριας εκμετάλλευσης. Νομοθετικές ρυθμίσεις είναι απαραίτητες.Στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (ΔΕΚΟ) επικρατεί ένα άκαμπτο καθεστώς εργασιακών σχέσεων που συντηρεί «κεκτημένα» συντεχνιακά συμφέροντα ορισμένων ομάδων εργαζόμενων και συντελεί στην αύξηση των πολύ μεγάλων ελλειμμάτων αυτών των οργανισμών (Ολυμπιακή, ΟΤΕ, ΟΣΕ κλπ).Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να επανεξετάσει τις εργασιακές σχέσεις σε αυτούς τους οργανισμούς, διότι διαφορετικά ο διεθνής ανταγωνισμός θα εγκαταστήσει σύντομα τις ξένες εταιρείες στη χώρα μας.

16. Το μη μισθολογικό κόστος εργασίας.

Παράλληλα με τους μισθούς, την ανταγωνιστικότητα μιας επιχείρησης ενός προϊόντος, μιας οικονομίας διαμορφώνει και το μη μισθολογικό κόστος εργασίας, δηλαδή οι εισφορές για την κοινωνική ασφάλιση και προστασία που πληρώνουν οι εργαζόμενοι και οι επιχειρήσεις.Το μη μισθολογικό κόστος εργασίας πρέπει να θεωρείται στην Ελλάδα σχετικά υψηλό. Αποτρέπει ημεδαπές επιχειρήσεις από προσλήψεις νέου προσωπικού ενώ επενεργεί αρνητικά στις επενδυτικές αποφάσεις ξένων επιχειρήσεων για εγκατάστασή τους στην Ελλάδα.Η πολιτική που ακολουθούμε για την επιδότηση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας σε ορισμένες ομάδες με υψηλό δείκτη ανεργίας είναι σωστή όσον αφορά τον συγκεκριμένο στόχο, δηλαδή την καταπολέμηση της ανεργίας. Δεν απαντά όμως στο συνολικό στόχο που είναι οι επενδύσεις και η ανάπτυξη. Είναι ανάγκη να σχεδιάσουμε και να προτείνουμε άμεσα μια πολιτική μείωσης του μη μισθολογικού κόστους εργασίας που να προβλέπει παράλληλα και αντικατάσταση των διαφυγόντων πόρων από το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης.

17. Κοινωνία αυτό-απασχολούμενων και υπηρεσιών.

Εάν το βιομηχανικό σύστημα και ο μισθωτός εργαζόμενος ως πρότυπα της οικονομίας βρίσκονται στην Δύση τους, ο τομέας των υπηρεσιών και ο αυτοαπασχολούμενος προβάλλουν ως οι καινούργιοι πρωταγωνιστές της νέας οικονομικής ανάπτυξης. Εδώ σημειώνεται η μεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ, της απασχόλησης, των επενδύσεων. Το νέο κοινωνικό κράτος πρέπει να επικεντρώσει την προσοχή του σε αυτά τα πεδία πλέον. Καλείται να μεταβάλλει ριζικά τις αντιλήψεις μας για την ανάπτυξη, την απασχόληση , την ανεργία.Ολόκληρο το σύστημα πολιτικής κινήτρων για την ανάπτυξη και κοινωνικής προστασίας που διαθέτουμε ήταν και είναι ακόμη σχεδιασμένο με βάση την αναπαραγωγή του βιομηχανικού φορντικού μοντέλου και του μισθωτού εργαζόμενου. Πρέπει επειγόντως να αλλάξει, να συμβαδίσει με τις μεταβολές στην παραγωγική βάση, να επανασχεδιαστεί.
Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να αναθεωρηθούν βασικές παράμετροι της τρέχουσας πολιτικής:• Τελικά η αγορά εργασίας πρέπει να ρυθμιστεί περισσότερο με βάση τον τομέα υπηρεσιών (μερική απασχόληση, ασφάλιση μερικής απασχόλησης, αποζημιώσεις απολύσεις, ωράρια κ.α.)• Κίνητρα, εκπαίδευση, επιχορηγήσεις, φορολογική πολιτική κ.α. πρέπει να εξειδικευτούν και να προσαρμοστούν στους νέους αυτοαπασχολούμενους σε νέες τεχνολογίες.• Ειδικά μακροχρόνια προγράμματα ενημέρωσης και προώθησης της αυτοαπασχόλησης πρέπει να αντικαταστήσουν πρόχειρες λύσεις σε ζητήματα ανεργίας που εφαρμόζει σήμερα ο ΟΑΕΔ.• Τέλος το νέο κοινωνικό κράτος πρέπει να εγγυηθεί ειδικές σχέσεις των νέων αυτοαπασχολούμενων με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (Τράπεζες κ.α.). Για υποβοήθηση της έναρξης δραστηριότητας τους.• Να επιλεγούν και υποβοηθούν καθορισμένες περιοχές για την ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων και τεχνολογιών όπως π.χ. έγινε τούτο στην Ιρλανδία.

ΙΙΙ. NA ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ

18. Οι κοινωνικοί κίνδυνοι αυξάνουν

Οι αλλαγές στην Οικονομία και Κοινωνία που περιγράψαμε προηγουμένως επηρεάζουν καθοριστικά την κοινωνική προστασία. Οι κοινωνικοί κίνδυνοι αυξάνουν και ταυτόχρονα εμφανίζονται καινούργιοι. Το νέο κοινωνικό κράτος είναι ακριβώς το κράτος μιας κοινωνίας κινδύνων.Φαινόμενα όπως η μακροχρόνια ανεργία και ο αποκλεισμός, η κοινωνία των 2/3, η γήρανση της κοινωνίας, το νέο επιδημιολογικό μοντέλο, η εξάρτηση των ηλικιωμένων, η διεύρυνση των μονογονικών οικογενειών, η μεταφορά κοινωνικών δικαιωμάτων από χώρα σε χώρα κλπ. δεν ήταν γνωστά στο παρελθόν. Προέκυψαν τις τελευταίες δεκαετίες. Διεκδικούν απαιτητικά μια θέση στο σύστημα της κοινωνικής μας προστασίας. Εάν τούτο δεν συμβεί απειλείται η κοινωνική συνοχή και ειρήνη.

19. Από τον εργαζόμενο στον πολίτη

Ο επανασχεδιασμός του κοινωνικού κράτους με βάση τους νέους κινδύνους απαιτεί μία νέα αφετηριακή έννοια που να συμπυκνώνει το σκοπό και τη λειτουργία του νέου κοινωνικού κράτους. Η έννοια της εργασίας ή του εργαζομένου δεν επαρκούν πλέον για να καλύψουν τις νέες προκλήσεις. Βάση της νέας κοινωνικής πολιτικής πρέπει να γίνει ο πολίτης. Η παλαιά αλληλεγγύη μεταξύ των εργαζομένων δεν καλύπτει π.χ τους ανέργους, τις ανύπαντρες μητέρες κλπ. Μια καθολική κοινωνική αλληλεγγύη μια αλληλεγγύη των πολιτών παρεμβαίνει και διαφυλάσσει πιο αποτελεσματικά την κοινωνική συνοχή ανταποκρίνεται πιο αποτελεσματικά στις σύγχρονες ανάγκες. Η νέα κοινωνική πολιτική πρέπει να προστατεύει όλους τους πολίτες. Οχι μόνο αυτούς που εργάζονται.

20. Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.

Καθώς η ανεργία θα αυξάνει στο μέλλον, η κοινωνία θα διασπάται όλο και πιο πολύ σε ένα στρώμα προνομιούχων κατόχων εργασιακής θέσης και ένα άλλο στρώμα μη προνομιούχων, που θα διεκδικούν θέση απασχόλησης. Για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης και συνοχής όλοι οι πολίτες ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, κατάρτισης ή προέλευσης πρέπει να διαθέτουν τα στοιχειώδη για να ζήσουν. Αλλά πρέπει να βρίσκονται σε ετοιμότητα και για να εργασθούν συντηρώντας ή βελτιώνοντας τις επαγγελματικές τους γνώσεις. Επομένως είναι απαραίτητος ένας στοιχειώδης ιστός κοινωνικής ασφάλειας. Το νέο κοινωνικό κράτος πρέπει να θωρακίσει τους πολίτες του από τον κοινωνικό αποκλεισμό εισάγοντας το θεσμό του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.

21. Ο Κρατικός Προϋπολογισμός ως κύρια πηγή χρηματοδότησης της κοινωνικής προστασίας.

Η σταθερότητα στις κοινωνικές σχέσεις και η κοινωνική προστασία του πολίτη έχει ανάγκη από σταθερή και αδιατάρακτη χρηματοδότηση που πρέπει ταυτόχρονα να εκφράζει την αλληλεγγύη της κοινωνίας. Τέτοια πηγή χρηματοδότησης μπορεί να είναι μόνο ο Κρατικός Προϋπολογισμός. Καθώς θα αυξάνουν οι κοινωνικοί κίνδυνοι κατά τον 21ο αιώνα, η αναδιανομή του κοινωνικού προϊόντος μέσα από τις πολιτικές διαδικασίες και το πολιτικό σύστημα γίνεται αναντικατάστατη. Σε διαφορετική περίπτωση θα επικρατήσει η διχτατορία της Οικονομίας και της Αγοράς. Η Ελλάδα χρειάζεται μία ισχυρή κοινωνία. Αυτή μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο όταν υπάρχει μια ισχυρή και αλληλέγγυα κοινωνία πολιτών. Όταν το κοινωνικό προϊόν μοιράζεται δίκαια. Σήμερα περισσότερο παρά ποτέ επείγει μια δημοσιονομική μεταρρύθμιση που θα συνδέσει τους πόρους της κοινωνικής πολιτικής με τα φορολογικά έσοδα. Ένας ειδικός φόρος, π.χ ποσοστό στο Φ.Π.Α στις επιχειρήσεις φαίνεται να είναι στην ορθή κατεύθυνση. Οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό δεν φαίνεται να είναι σημαντικές.

22. Επιλεκτικές παροχές με εισοδηματικά κριτήρια.

Κρατικοί ή κοινωνικοί πόροι δεν συνεπάγονται ωστόσο σπατάλη, κακοδιαχείριση, ανεξέλεγκτες παροχές. Πέρα από το γενικό δίχτυ προστασίας, οι κοινωνικές παροχές πρέπει να κατευθύνονται επικεντρωμένα σε αυτούς που πραγματικά έχουν ανάγκη, στους αδύνατους και αναξιοπαθούντες. Η κοινωνική πολιτική δεν είναι διαδικασία κοινωνικού εξισωτισμού. Καλύπτει και απαντά σε κοινωνικούς κινδύνους. Το ύψος του εισοδήματος είναι καθοριστικό κριτήριο χορήγησης παροχών. Η αντίθετη πολιτική, δηλαδή η διανομή τους σε όλους τους πολίτες, είναι άδικη και επιτείνει τις ανισότητες. Δίνει λίγα στους πολλούς και όχι πολλά στους λίγους όπως είναι στόχος κάθε κοινωνικής πολιτικής. Το ΠΑΣΟΚ με την πολιτική του ΕΚΑΣ ανταποκρίθηκε επιτυχώς στις ανάγκες των χαμηλοσυνταξιούχων. Πρέπει τις ίδιες αρχές να επεκτείνουμε και σε άλλα πεδία.

23. Η Ανεργία.

Για πολλούς συγγραφείς η νέα κοινωνική πολιτική είναι κυρίως πολιτική απασχόλησης. Σε κάθε περίπτωση η πολιτική απασχόλησης και καταπολέμησης της ανεργίας αποτελεί τον πυρήνα της κοινωνικοπολιτικής μας παρέμβασης. Έτοιμες συνταγές δεν υπάρχουν. Τα παραδείγματα του μεσοπολέμου είναι ανεπανάληπτα καθώς δεν υπάρχουν πλέον εθνικά οικονομικά σύνορα. Άλλωστε ο προστατευτισμός που συνέβαλλε στην μείωση της ανεργίας οδήγησε γρήγορα στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία που η τεχνολογική της βάση δημιουργεί αύξηση του ΑΕΠ χωρίς αντίστοιχη αύξηση θέσεων εργασίας, οι ήδη αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες θα πρέπει να συνηθίσουν τα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Πολλές θέσεις εργασίας μεταναστεύουν στις χώρες του τρίτου κόσμου και τροφοδοτούν την εκεί ανάπτυξη.Μια παγκόσμια αναδιανομή επενδύσεων και θέσεων εργασίας λαμβάνει χώρα. Κοινωνική προστασία και κοινωνικό κράτος εμφανίζονται και στις πρώην υπανάπτυκτες χώρες. Η παγκοσμιοποίηση έχει και κερδισμένους λαούς. Μία διεθνής κεϋνσιανής έμπνευσης, στρατηγική απασχόλησης με επίκεντρο την διεθνή ζήτηση, όπως πρότειναν ο Β. Μπράντ, Α.Αγγελόπουλος κ.α. φαίνεται να προσκρούει στον ανταγωνισμό των μεγάλων οικονομικών μπλοκ και στην αδυναμία των παγκόσμιων οικονομικών οργανισμών -να προτείνουν και να ελέγξουν αυτή την πολιτική.

24. Ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης.

Η παραδοσιακή πολιτική ανακούφισης των ανέργων κατέτεινε στην παροχή επιδομάτων. Είχαν προσωρινό χαρακτήρα καθώς ο κυκλικός χαρακτήρας της ανεργίας, εξασφάλιζε την γρήγορη επανένταξη στην παραγωγή. Η διαρθρωτική και τεχνολογική ανεργία σήμερα επιβάλλει αλλαγή οπτικής. Οι επιδοτήσεις ανεργίας πρέπει να γίνουν επιδοτήσεις απασχόλησης και να προετοιμάζουν τον άνεργο για το νέο τεχνολογικό και παραγωγικό περιβάλλον.Στην Ελλάδα αυτή η πολιτική εφαρμόζεται σε τρίαεπίπεδα:α) επιδοτήσεις για την αποτροπή κατάργησης θέσεων εργασίαςβ) επιδοτήσεις για την δημιουργία νέων θέσεων εργασίαςγ) επιδοτήσεις-κίνητρα για νέες προσλήψεις.Η ενεργητική πολιτική απασχόλησης εκφράζεται επίσης μέσα από τις πολιτικές συνεχούς επαγγελματικής κατάρτισης και της βίου εκπαίδευσης, που αναφέρθηκαν σε προηγούμενο κεφάλαιο.Ο κίνδυνος που εμφιλοχωρεί σε αυτές τις πολιτικές είναι η εκμετάλλευση των επιδοτήσεων χωρίς τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η καθήλωση της ειδίκευσης των εργαζομένων και η μη αύξηση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων.

25. Η μείωση του χρόνου Εργασίας. Το 35-ωρο.

Με οικονομικούς αλλά και ιστορικούς όρους, η μόνη ορατή σήμερα, διέξοδος αύξησης της απασχόλησης είναι η μείωση του χρόνου εργασίας και η κατανομή της απασχόλησης σε περισσότερους εργαζόμενους. Τούτο αμφισβητείται από την νεοφιλελεύθερη δεξιά. Πρόσφατα εγείρονται επιφυλάξεις και από μέρος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς με βάση κλαδικές μελέτες που έχουν γίνει. Ιστορικά, όμως η βαθμιαία μείωση του εργάσιμου χρόνου απορρόφησε το πλεονάζον εργατικό δυναμικό που εισέρεε στις πόλεις μετά την βιομηχανική επανάσταση που εξασφάλισε την πλήρη απασχόληση. Οικονομικά η μείωση του χρόνου εργασίας μπορεί να επιφέρει άμεσα αποτελέσματα έξω και πέραν από άλλα στοιχεία της οικονομίας όπως μακροοικονομικές πολιτικές κλπ. Άλλωστε η μείωση του χρόνου εργασίας και η αντίστοιχη αύξηση του ελεύθερου χρόνου της κοινωνίας αποτελεί κατά τον Μάρξ τον ανώτατο οικονομικό νόμο του καπιταλισμού, την πεμτουσία της οικονομικής προόδου.Για την επιτυχία του εγχειρήματος πρέπει να εξασφαλιστούν η ταυτόχρονη μείωση του χρόνου εργασίας σε όλες τις χώρες καθώς και μια σχετική, αλλά όχι αντίστοιχη μείωση των μισθών. Χωρίς αυτές τις δύο προϋποθέσεις, καμία χώρα, ούτε η Ελλάδα μπορεί να προβεί σε μονομερή παραδοχή του νέου συστήματος καθώς συνεπάγεται απώλεια ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων και θέσεων εργασίας. Μόνο ένας διεθνής οργανισμός (ΔΟΕ) ή στα πλαίσια μιας διεθνούς συμφωνίας είναι δυνατή μια τέτοια ρύθμιση. Το ΠΑΣΟΚ ως σοσ/κό κόμμα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση.

25α. Η μερική Απασχόληση.

Ένα τολμηρό βήμα στην καταπολέμηση της Ανεργίας θα ήταν η μερική Απασχόληση. Αμφιλεγόμενη πολιτική αρχικά με πολλές αντιδράσεις κυρίως από τα Συνδικάτα, επέτυχε ωστόσο να μειώσει την ανεργία σε χώρες όπως η Ολλανδία, όπου κάθε τρίτος εργαζόμενος είναι μερικώς απασχολούμενος.Στην Ελλάδα υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για τη μερική απασχόληση. Μπορεί και πρέπει ωστόσο να υπάρξει ενθάρρυνση για υποστήριξη και επέκτασή της στις επιχειρήσεις. Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη κατεύθυνση μπορεί να παίξει η υιοθέτησή της στο Δημόσιο και τις ΔΕΚΟ.Από πρόσφατη έρευνα αποδείχτηκε ότι 4 στους 10 ανέργους επιθυμούν αυτή την μορφή εργασίας.Αυτή η κοινωνική αποδοχή επιτρέπει την χάραξη μιας πιο τολμηρής πολιτικής για την διάδοσή της.

26. Ο υποχρεωτικός και Δημόσιος Χαρακτήρας της Κοινωνικής Ασφάλισης.

Την μεγαλύτερη πρόκληση για το νέο κοινωνικό κράτος αποτελεί ωστόσο η Κοινωνική Ασφάλιση. Κάτω από την πίεση της ανεργίας, της δημογραφίας, των δημοσιονομικών στενοτήτων, του κόστους της υγείας κλπ. μειώνονται οι πόροι και αυξάνουν τα έξοδα. Η κρίση της κοινωνικής ασφάλισης είναι γεγονός από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Το στατικά διανεμητικό σύστημα της αλληλεγγύης των γενεών δεν μπορεί να ανακτήσει την ισορροπία του παρά μόνο με μια προέκταση των όρων συγκρότησής του, δηλ. αύξηση των ορίων ηλικίας, αύξηση των εισφορών, μείωση των συντάξεων, λύσεις δύσκολα αποδεκτές από την οικονομία και την κοινωνία. Το δημόσιο σύστημα συντάξεων που χρηματοδοτείται από φόρους (Δανία, Αγγλία κλπ) βρίσκεται σε αδιέξοδο λόγω των μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα δημόσιας ή ιδιωτικής έμπνευσης αντιμετωπίζουν τις κρίσεις στις χρηματαγορές, τα χαμηλά επιτόκια και αποδόσεις.Μία σύνθεση των συστημάτων φαίνεται εκ πρώτης όψεως αναπόφευκτη και επιδιώκεται από όλες τις κυβερνήσεις. Η υφιστάμενη δομή, η παράδοση, η ιστορία διαμορφώνουν παράλληλα την βάση εκκίνησης των αναζητήσεων. Ριζικές αλλαγές, ολοκληρωτική αντικατάσταση συστημάτων δεν φαίνεται δυνατή ούτε επιθυμητή.Το κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα όπως και στην υπόλοιπη Νότια Ευρώπη αντιπροσωπεύει ένα κοινωνικό κράτος συντάξεων κατά κύριο λόγο. Η διεύρυνσή του σε άλλα πεδία, δεν σημαίνει αυτόματα υποτίμηση του αρχικού χαρακτήρα του. Θα ήταν μεγάλο λάθος μια τέτοια πολιτική.Βασική πολιτική επιλογή του ΠΑΣΟΚ είναι ότι η υπερνίκηση της δομικής κρίσης της κοινωνικής ασφάλισης αλλά και η αντιμετώπιση των νέων κινδύνων περνά μέσα από την ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της. Τα τεράστια ελλείμματα των Ταμείων που σήμερα καλύπτονται εκ των υστέρων από τον Κρατικό Προϋπολογισμό πρέπει να αποτελέσουν έναν πάγιο και θεσμοθετημένο πόρο (δίπλα στις εισφορές) στήριξης της κοινωνικής ασφάλισης. Η ίδρυση του νέου ΟΓΑ με την μεγάλη, κατά 2/3 συμμετοχή του κράτους, στην χρηματοδότηση αποτέλεσε ένα σωστό βήμα, σε ένα πεδίο όπου η οικονομική ανασφάλεια θα μεγαλώνει στο μέλλον.Ο προσανατολισμός σε ένα μεικτό σύστημα εισφορών και κρατικών πόρων είναι ορθή επιλογή καθώς βοηθάει στη σταθεροποίηση του συστήματος μακροπρόθεσμα. Παράλληλα η δημόσια κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα πρέπει να παραμείνει υποχρεωτική. Η αντίληψη που εκφράζεται κυρίως από το ΔΝΤ ότι στα Νοτιοευρωπαϊκά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης άρα και στην Ελλάδα, η εκλογίκευση και ο εξορθολογισμός θα απελευθερώσουν σημαντικούς πόρους είναι εν μέρει σωστή καθώς έχει μόνο βραχυπρόθεσμα οφέλη. Ο μακροχρόνιος δημογραφικός παράγοντας δεν πρόκειται να ανατραπεί. Σε αυτά τα πλαίσια ο πρώτος νόμος για την καταπολέμηση της Εισφοροδιαφυγής καθώς και το «μικρό πακέττο» που συζητείται σήμερα στον κοινωνικό Διάλογο περιέχουν ρυθμίσεις που θα ανακουφίσουν το σύστημα. Η ασφάλιση νέων κοινωνικών ομάδων (μετανάστες, νοικοκυρές κ.α.) θα διευρύνει τον αριθμό των ασφαλισμένων όπως και τα έσοδα των ταμείων.Ο κοινωνικός και δημόσιος χαρακτήρας των συντάξεων στην Ελλάδα πρέπει να εκφραστεί με την υιοθέτηση μιας βασικής εθνικής σύνταξης. Τα επικουρικά ταμεία λειτουργώντας σε πλήρως ανταποδοτική βάση και χρηματοδοτούμενα από τις εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών μπορούν να διοικηθούν αυτόνομα από τους ασφαλισμένους τους. Τέλος, συμπληρωματικός ρόλος επιφυλάσσεται στην ιδιωτική ασφάλιση για τις εύπορες πληθυσμιακές ομάδες. Ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο επιβάλλεται να ρυθμίσει την επιθυμία των πολιτων




ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ ΜΠΑΜΠΗΣ


KANAKH ΜΑΡΙΑ